Ustawą z dnia 1 grudnia 2016 r. (Dz.U.2016, poz.2024) została  zmieniona ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Nowa regulacja weszła w życie z dniem 1 stycznia 2017 r. , a zmiany dotyczyły m.in. kwestii wykreślenia podatnika z rejestru VAT.

Znowelizowana ustawa zawiera przepisy znacznie rozszerzające przypadki, w których  Naczelnik Urzędu Skarbowego jest uprawniony do  usunięcia podmiotu z rejestru czynnych podatników VAT.   Zgodnie z art. 96 ust. 9 ustawy wykreślenie z rejestru podatników VAT z urzędu, bez konieczności informowania o tym fakcie  podatnika  następuje w sytuacji, gdy:

1. podatnik nie istnieje lub
2.  mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z podatnikiem albo jego pełnomocnikiem lub
3.  dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym okażą się niezgodne z prawdą lub
4.  podatnik albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwania organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej.

Nowo dodany art. 96 ust. 9a ustawy przewiduje, iż  wykreśleniu z rejestru podlegają również podmioty, które:

1. zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy,
2. były zobowiązane do złożenia deklaracji, o której mowa w art. 99 ust. 1, 2 lub 3 u.p.t.u., i pomimo istnienia tego obowiązku nie dochowały go – nie złożyły deklaracji za 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały,
3. składały przez 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały deklaracje, o których mowa w art. 99 ust. 1, 2 lub 3 u.p.t.u., w których nie wykazały sprzedaży oraz zakupów z kwotami podatku do odliczenia,
4. wystawiały faktury lub faktury korygujące, które nie dokumentowały rzeczywistych czynności, czyli tzw. „puste” faktury,
5. prowadząc działalność gospodarczą wiedziały lub miały uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że uczestniczą w procederze oszustwa lub nadużycia podatkowego, mającego na celu osiągnięcie nienależnych korzyści majątkowych kosztem budżetu państwa.

Wprowadzenie nowych regulacji miało na celu usunięcie z bazy VAT podmiotów nieaktywnych lub pozorujących prowadzenie działalności gospodarczej. Jednakże usuwanie kolejnych podmiotów prowadzących działalność gospodarczą przez Naczelników Urzędów Skarbowych  z rejestru bez wiedzy podatników wywołało chaos oraz wzburzenie wśród przedsiębiorców.

Nowe przepisy traktują wykreślenie jako czynność materialnotechniczną, która nie wymaga wydania decyzji administracyjnej. Co więcej o wykreśleniu podmiotu z rejestru nie trzeba go nawet informować. W związku z tym istnieje potencjalne zagrożenie, iż przedsiębiorca nie posiada wiedzy dotyczącej utraty przez siebie  statusu czynnego podatnika  VAT. Może to rodzić  niekorzystne konsekwencje zarówno dla samego podmiotu, który został wykreślony z rejestru, jak również dla kontrahentów tego podmiotu. Podmiot, który nie jest zarejestrowany jako podatnik VAT nie powinien dokonywać czynności opodatkowanych podatkiem o towarów i usług oraz  wystawiać faktur. Nie trzeba również dodawać, iż firma, której nie ma w bazie  może okazać się mało wiarygodna w kontaktach z innymi przedsiębiorcami, co wpłynie na prowadzoną przez podatnika działalność gospodarczą. Dla kontrahentów podatników wykreślonych z rejestru  odliczanie VAT z faktury wystawionej przez nieistniejącego podatnika wiąże się z sankcjami finansowymi.

  Wobec braku  drogi odwoławczej w przypadku wykreślenia podatnika z rejestru podatników, gdy nastąpiło to bez uzasadnionej przyczyny przedsiębiorca winien w jak najszybszym czasie skontaktować się z właściwym urzędem skarbowym i wnosić o przywrócenie statusu podatnika podatku VAT. 

Autor: aplikant radcowski Iwona Tomaszewska