Dotychczas konsument, który doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa nie miał możliwości przeprowadzenia postępowania upadłościowego i umorzenia swoich długów. Sąd obligatoryjnie oddalał jego wniosek o ogłoszenie upadłości a jeżeli podstawa oddalenia wniosku o ogłoszenie ujawniła się po jej ogłoszeniu, umarzał postępowanie.
Sytuacja zmieniała się po 24 marca 2020 r. wraz z wejściem w życie przepisów ustawy o zmianie ustawy - prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw z dnia 30 sierpnia 2019 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 1802). Obecnie Sąd nie mam możliwości oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości, jeżeli spełnia on wymogi formalne. Dopiero po przeprowadzeniu likwidacji majątku i złożeniu przez syndyka projektu planu spłaty wierzycieli, na podstawie art. 49114a ust. 1 ustawy prawo upadłościowe Sąd odmówi ustalenia planu spłat, jak i umorzenia zobowiązań bez ustalenia planu spłat, jak i warunkowego umorzenia zobowiązań bez ustalenia planu spłat, tylko wtedy gdy:
1) upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań, lub
2) w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w stosunku do upadłego prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań.
Należy wskazać, że obie przesłanki negatywne nie mają charakteru bezwzględnego.
Na tym etapie Sąd musi także zbadać także czy upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa i umieścić w treści planu spłaty stosowne orzeczenie. Ma to szczególne znaczenie, gdyż w takim przypadku zostanie zastosowany wydłużony okresu wykonywania planu spłat (3–7 lat). Jednakże, jeżeli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli, Sąd nadal będzie mógł umorzyć zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli. Natomiast jeżeli niezdolność do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli wynikająca z osobistej sytuacji upadłego nie będzie miała charakteru trwałego, Sąd umorzy warunkowo zobowiązania upadłego, przy czym jeżeli w ciągu kolejnych pięć lat od uprawomocnienia się postanowienia sytuacja finansowa upadłego poprawie, możliwe będzie ustalenie planu spłaty wierzycieli na wniosek upadłego lub wierzyciela. Jeżeli upadły ani żaden z wierzycieli nie złoży takiego wniosku, zobowiązania upadłego ulegają umorzeniu z upływem pięciu lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli.
Autor: Dominika Drozdowska
radca prawny i doradca restrukturyzacyjny